Kadınlar cam tavanı “Instagram” ile kırdı

Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yüksek Lisans öğrencisi Zeynep Fem Baraçlı “Dijital Çağın Postmodern Kadın Girişimcileri ve Halkla İlişkiler Faaliyetleri: Instagram’da Türk Kadın Girişimciler Üzerine Araştırma” konulu tezinde kendisi gibi influencer olan ve kendi markasını kuran 5 kadın girişimciyi inceledi. Baraçlı, bu yeni iş model ile kadınların görünmez “Cam Tavanı” kırdıklarını söyledi.

Girişimciliğin daha çok erkekler üzerinden şekillendiğini belirten Zeynep Fem Baraçlı, son yıllarda giderek gelişen Instagram’da, ilk kez kadın girişimcilerin ön planda olduğunu söyledi. Kadın girişimcilerin bu mecra sayesinde kendi markalarını kurup geliştirdiğini belirten Baraçlı, Instagram’ın kadın girişimcilere fırsat eşitliği sağladığını vurguladı.

Danışmanlığını Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özlem Alikılıç’ın üstlendiği tez çalışmasında, Instagram’da kendi markasını oluşturan Nur Bilen Yavuzer, Ala Tokel, Selin Ciğerci, Gökçen Arıkan ve Elif Taştekne’nin markalaşma sürecini ve halkla ilişkiler faaliyetlerini inceleyen Zeynep Fem Baraçlı, “Tezimde influencer olarak başlayan ardından kendi girişimcilik hikayesini yazan 5 kadını inceledim. Hepsinin ortak noktası; her biri Instagram üzerinden influencer olarak tanındılar, hayranlarının üzerinden oluşturdukları mesleki imaj üzerinden de ürün/hizmet geliştirerek markalar kurdular. Örneğin Elif Taştekne vegan bir kitleye hitap ediyor. Yaklaşık 3 yıl önce kendisi gibi vegan olanlar için bir marka kurdu. Türkiye’de ilk olarak elma derisinden ayakkabı ve çanta üretti. Gökçen Arıkan ise sporcu ve spor destek ürünleri üretiyor. Nur Bilen Yavuzer genç orta yaş kadınlara konforu ve şıklığı bir arada sunan bir giyim markası kurdu. Selin Ciğerci makyaj markası oluşturdu. Ala Tokel’in ise makyaj ve tırnak stüdyosu var. O da ürün değil ama bir deneyim satıyor. Güzellik salonları açıyor ve çok sayıda kadına iş imkanı sağlıyor” dedi.

Kadınlar öncü

Bu postmodern kadın girişimcilerin hepsinin hedef kitleleri ile çok sıkı bir bağları olduğunu belirten Baraçlı şöyle devam etti: “Mevcut sistemde girişimcilikte dahil hemen her şeyin öncüsü erkekler olmuş. Ancak tezimde anlattığım Instagram üzerinden kurgulanan bu girişimcilik modelinde ise öncülüğü kadınlar üstleniyor. Bu da bana bir kadın olarak ilham veriyor. Bu girişimcilik modelini kadınlar oluşturdu. Kadınlar üretiyor, satıyor ve kitleleri peşinden sürüklüyor. Bu alanda erkeklerden de çok daha başarılılar. Postmodern dünyada kadınlar artık çok daha farklı bir noktada. Bu çalışmanın birçok kadına bana olduğu gibi ilham vereceğini düşünüyorum.”

Instagram’ın kadınların kendi girişimlerini geliştirebildikleri herhangi bir eşitsizliğe maruz kalmadığı bir girişimcilik alanı oluşturduğunu belirten Baraçlı, “Burada kadınların iş yaşamında başının üstündeki görünmez cam tavanı kırdıkları bir girişimcilik hikayesi söz konusu. Instagram influencerların para kazanabildiğini tüm topluma ve takipçilerine göstererek, en düşük gelir grubundan en yüksek gelir grubuna, en az eğitimliden en çok eğitimliye kadar, köyden ya da kentten herkese kendi işini kurup yönetme şansını eşit bir biçimde veriyor. Bu kadınlar için gerçekten büyük bir ekonomik özgürlük vaad eden uçsuz bucaksız bir ticari model oluşturuyor. Kadının girişimci olarak farklı iş alanlarında kendisini kanıtlayabilmesi için fırsat eşitliği veriyor. Ayrıca kendi aile ile ilgili sorumluluklarını da yerine getirebilecekleri esnek bir çalışma imkanı oluşturuyor. Kadınların iş yaşamında karşılaştıkları mobing zorlukları da tolere ediyor” diye konuştu.

Yeni bir model

Prof. Dr. Özlem Alikılıç da Instagram’da kadınların postmodern bir girişimcilik modeli ortaya koyduklarını belirterek, “Kendisi de bir kadın girişimci ve influencer olan Zeynep Fem Baraçlı bu tezi içselleştirerek yazabilecek en doğru kişiydi. Kendi işini bilimsel olarak inceledi ve çok değerli bir katkı sundu. Günümüz modern dünyasında artık kadın girişimcilerin fabrikada üreterek ya da ihtiyacı olan kadınları yanlarında toplandıkları fabrikasyon bir üretim zincirinden oluşan bir kadın girişimci modeli yok. Evinde veya tarlada ürettiğini online kanallardan satan bir sistem değil. Bu kadın girişimciler alışageldiğimiz kadın girişimcilerden oldukça farklı. Tamamen küresel, daha çok bireyleri lüks tüketime yönlendiren farklı ve ışıltılı bir yaşam tarzı vaat eden ideal bir yaşam diye empoze edilen başka bir sistemin satış ve pazarlamasından oluşuyor. İnsanlar bu influencerların hayatlarını çektikleri videolardan takip ederek o ürünleri alıyor. Kısacası bu kadınların kendi yaşamlarından video ve reelslerle ortaya koydukları bir ticari faaliyet var. 2020’lerden itibaren pandemininin de etkisiyle yeni bir kadın girişimci modeli ortaya çıktı” dedi.